İran’ın Komican İlçesi Bitkilerinin Etnobotanik Araştırması

Özet

Etnobotanik; botanik ve halk biliminin kesiştiği disiplinler arası bir bilim dalıdır. Bu araştırmanın ana amacı İran’ın Merkezi ilinin batısında yer alan Komican ilçesini etnobotanik açısından araştırmaktır. Bu bölgede etnobotanik üzerine bir çalışma yapılmadığı göz önüne alındığında, mevcut araştırmada bu konunun yapılmasının temel nedeni yerli bilgilerin unutulmasını önlemektir. Bu amaçla, 121 bitkinin bilgileri 2023-2024 yıllarında sözlü kaynaklardan (50-90 yaş arası kadın ve erkek katılımcılar) ve aynı zamanda bazı bilimsel kaynaklardan derlenmiştir. Makalede her bitkinin yöresel ve bilimsel adı ile cinsi ve familyası yazılırken bölgede kullanılan tıbbi özellikleri, uygulama yöntemi ve kullanılan bitki organı da kaydedilmiştir. Sonuç olarak üç büyüme formu; ağaç, çalı ve bitki olduğu bildirilmiştir. Sonuçlara göre, toplanan veriler arasında en yüksek yüzdeyi otsu bitkiler (%66.1), en düşük yüzdeyi ise ağaç türlerinin (%16.5) oluşturduğu görülmüştür. Kullanım türüne göre yapılan gruplandırmada ise türlerin çoğunluğunun yenilebilir (%54.5) olduğu ve %32.2’inin diğer uygulamalar grubunda yer aldığı görülmektedir. Bitki türlerinin önemli bir yüzdesinin (%47.1) çok çeşitli tedavi edici özelliklere sahip olduğunu belirtmekte fayda vardır. Bitki adları incelendiğinde, bölgedeki bitki adlarının hayvan adları, hayvan vücut kısımları, bitki rengi, habitat, koku, yerel inançlar vb. ilkelere göre adlandırıldığı görülmektedir. Komican ilçesindeki önemli bitki çeşitliliği, kimyasal ilaçların yan etkileri, biyoçeşitliliğin korunması ihtiyacı ve istihdam yaratılması dikkate alındığında bölgede etnobotanik çalışmaların geliştirilmesi ihtiyacı derinden hissedilmektedir.