Whatsapp Kullanıcılarında Oluşan Yeni Alışkanlık ve Davranış Kalıplarının Türk Kültüründeki Âdâb-ı Muâşeret Açısından İncelenmesi
Özet Görüntüleme: 258
/ 
PDF İndirme: 269
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.8102526Anahtar Kelimeler:
Sosyal Medya, WhatsApp, Türk Kültürü, Görgü Kuralları, NetiketÖzet
Dünyayı akıllı telefon teknolojisinin içine sığdıran bilgi ve iletişim ağı sayesinde gerek bireysel gerekse toplumsal yaşamda değişimler ve yeni davranış kalıpları ortaya çıktığı görülmektedir. Papirüsten matbaaya, telgraftan Wi-Fi cihazına tarihi süreçte üretilen her teknolojik ürünün, insan davranışlarını, toplumsal ve ekonomik yapıyı, yönetim anlayışını vb. etkilediği dikkate alındığında ileriki zamanlarda teknolojik gelişmelere bağlı olarak yeni değişimlerin olması kaçınılmazdır. Hemen her alanda görülebilen bu değişimler kültürel olarak da toplumları etkilemektedir. Günümüzde günlük hayatta insanların elinden düşürmediği ve birçok farklı işlevi olan cep telefonlarının da söz konusu bu değişimdeki payı oldukça büyüktür. Buradan hareketle bu çalışmada Türk kültüründe önemli bir yere sahip olan âdâb-ı muâşeret kuralları ile WhatsApp kullanımıyla oluşan davranış kalıplarının karşılaştırmalı yöntemle ele alınarak incelenmesi amaçlanmıştır. Günümüzde bilgisayara bağlı kalmadan akıllı telefonlar sayesinde anlık mesajlaşma ve aramaya imkân tanıyan WhatsApp uygulaması, gün geçtikçe ve eksikliği hissedildikçe yeni özellikler geliştirerek kullanıcı sayısını her geçen gün artırmış ve günümüzün en çok tercih edilen iletişim platformlarından biri olmuştur. Ancak insanların birbirleriyle yüz yüze iletişiminde geçerli olan görgü kurallarının bu platformda nasıl uygulanması gerektiği konusu sorun teşkil etmektedir. Türk toplumunda yüzlerce yılda oluşan bu yazısız kuralların, teknolojinin eseri olan yeni uygulama ve platformlara uyarlanması da başka bir sorundur. Çünkü teknoloji sayesinde sürekli yeni ürünler üretilmekte, dolayısıyla da sanal dünyada toplumsal normların oluşması için gerekli olan süreç tamamlanamamaktadır. Dolayısıyla hem bir sosyal medya platformu hem de anlık mesajlaşma uygulaması özelliği taşıyan WhatsApp’taki bazı özelliklerin, birtakım faydalar sağlasa bile Türk kültüründe yerleşmiş olan toplumsal normlarla ve davranış kurallarıyla uyuşmadığı sonucuna ulaşılmıştır.
Referanslar
Altun, F. (2006). Kutsal medya, kutsal çağ: McLuhan düşüncesini anlamaya katkı. Divan Disiplinlerarası Çalışmalar Dergisi, (21), 63-88.
Atalay, G.E. (2019). Sanal dünyanın görgü kuralları: netiket. Medya ve Kültürel Çalışmalar Dergisi, 1(2), 3-13
Backlinko, (2023). WhatsApp 2023 kullanıcı istatistikleri: WhatsApp'ı kaç kişi kullanıyor? https://backlinko.com/whatsapp-users#whatsapp-statistics, Erişim Tarihi: 28.03.2023
Balcı, A. ve Tezel Şahin, F. (2018). Öğretmen-aile iletişiminde WhatsApp uygulamasının kullanımı. Gazi Üniversitesi Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 38 (2), 751-778.
Devellioğlu, F. (1999). âdâb-ı muâşeret, Osmanlıca-Türkçe ansiklopedik lügât, 16. Baskı, Aydın Kitabevi, Ankara.
Erdem, C. ve Avcı, F. (2020). Okul öncesi eğitimde aile katılımının sağlanması için bilgi iletişim teknolojilerinin kullanımı: Whatsapp uygulaması örneği. Başkent University Journal of Education, 7 (2), 439-452.
Erdoğan, İ., Alemdar, K. (2005), Öteki kuram, kitle iletişim kuram ve araştırmalarının tarihsel ve eleştirel bir değerlendirmesi. Pozitif Yayınları.
Friedman, L. M. (2002). Yatay toplum. (Fethi, A. Çev.). Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları.
Göncü, S. (2018). Kullanımlar ve doyumlar yaklaşımı çerçevesinde y kuşağının WhatsApp kullanımı üzerine bir inceleme. TRT Akademi, 3(6), 592-612.
Karacan, S. B. (2022). Yetişkinlerin âdâb-ı muâşeret algısı ve âdâb-ı muâşeret eğitimine yönelik görüşleri. Mütefekkir Aksaray Üniversitesi İslami İlimler Fakültesi Dergisi, 9(17), 13-40.
Kur’ân-ı Kerîm Meâli. (2011). Halil Altuntaş - Muzaffer Şahin (çev.). Diyanet İşleri Başkanlığı Yayınları.
Neymen, B. (2020). Çevrimiçi nezaket kuralları: netiket, https://dijitalmedyavecocuk.bilgi.edu.tr/2020/12/11/cevrimici-nezaket-kurallari-netiket/, Erişim Tarihi: 22.11.2022
Niedzviecki, H. (2010). Dikizleme günlüğü. (G. Gündüç Çev.). Ayrıntı Yayınları.
Obuz, Ö. (2022). Âdâb-ı muâşeret yolunda nazik bir savaş: Saygısızlıkla Savaş Derneği. Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22(2), 681-694.
Timisi, N. (2003).Yeni İletişim Teknolojileri ve Demokrasi, Ankara, Dost Kitabevi.
Toffler, A. (2008). Üçüncü Dalga. Yeniçeri, S. (Çev.), Koridor Yayınları, İstanbul.
Türk Dil Kurumu. (1998). Âdâb-ı muâşeret, Türkçe sözlük, (9. Baskı).
Türk Dil Kurumu. (2023). Adabımuaşeret. Güncel Türkçe sözlük. Erişim Tarihi: 30.03.2023, https://sozluk.gov.tr/
Uzun, K. ve Uluçay, D. (2017). İş ortamında WhatsApp kullanımı ve kesintiye uğrama. Selçuk Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, 10 (1), 216-231.
Ünal, S. (2018). Genç nesilde ötekileştirmenin dijital yüzü: nezaket dışı siyasal değer yüklü paylaşımlar ve kutuplaşma. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 8(15), 1814-1866.
Wasserman, E. ve Zwebner, Y. (2017). Communication between teachers and parents using the WhatsApp application. International Journal of Learning, Teaching and Educational Research, 16(2), 1-12.
WhatsApp, (2023). https://www.whatsapp.com/features, Erişim Tarihi: 28.03.2023
Yaşar, F. T. (2020). Âdâb-ı muâşeret. İslam Ansiklopedisi (Cilt 1).
Yazıcı, T. (2015). Kişilerarası iletişimde anlık mesajlaşma uygulamalarının yeri: Whatsapp uygulaması ile ilgili üniversite öğrencileri üzerine bir inceleme. International Journal of Social Sciences and Education Research, 1(4), 1103-1119.
Yılmaz, M. K. (2017). Hucurat suresinin öne çıkardığı âdâb-ı muâşeret. Harran Üniversitesi İlahiyat Fakültesi Dergisi, 22(38), 1-30.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2023 BURANA - Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
