İran’ın Komican İlçesinin Toponimlerine Genel Bir Bakış

Özet

Somut olmayan kültürel mirasın en önemlilerinden biri olan yer adları, herhangi bir bölgenin diline, tarihine ve coğrafyasına ilişkin dikkate değer bilgiler içermektedir. Bu çalışmada, İran’ın Markazi ilinde yer alan Komican ilçesinin 57 yerleşim bölgesinden (2 şehir ve 55 köy) toplanan 2678 mikrotoponim analiz edilerek araştırılmıştır. Komican ilçesinde Türk dilinin tehlike altında olduğu göz önüne alındığında, bu bölgeye ait birçok mikrotoponimin de giderek yok olma tehlikesiyle karşı karşıya olması, bu araştırmanın yapılmasının gerekliliğini açıklamaktadır. Sonuçlara göre, mikrotoponimlerin sıklığı ile her köyün coğrafi konumu arasında anlamlı bir ilişki vardır yani dağlık köylerde bulunan mikrotoponimler genellikle sayı olarak daha fazladır. İncelenen oykonimlerin yerel ve resmî telaffuzları arasında gözlenen farklılık, bazen resmî isimlendirme aşamasında yerel ismin tahrif edilmesi sonucuna neden olabilmektedir. Oykonimlerin yapısında kullanılan topoformantlar önemli bir çeşitlilik göstermektedir, bu da onları en azından topoformantsız oykonimler, abad veya ava topoformantlı oykonimler, hidrotopoformantlı oykonimler ve diğer tür topoformantlı oykonimler olmak üzere 4 farklı grupta sınıflandırma olanağı sağlar. Sözcüksel ve yapısal açıdan bakıldığında mikrotoponimlerin çoğu Azerbaycan Türkçesine aittir. Toplanan mikrotoponimlerin 1300’den fazla örneğinde oronimler sıklıkla görülmekte bunu hidronimler ve dromonimler takip etmektedir. Anlamsal olarak, tanımlayıcı adlar, antropotonimler, fitotoponimler ve zootoponimler sırasıyla en yüksek orana sahiptir. Şunu da belirtmek gerekir ki, 100’den fazla toponimin dilsel bağlantısı şu anda belirsizdir ve bu durum bağımsız çalışmalar gerektirmektedir. Çünkü bölge ve komşu bölgelerde bilinmeyen bir dil katmanının var olma ihtimalini de yükseltebilir.