Kırgız Tarihinin Sinemadaki Yansıması: Kurmancan Datka Filminde Tarihî ve Kültürel Arka Plan
Özet Görüntüleme: 58
/ 
PDF İndirme: 40
DOI:
https://doi.org/10.5281/zenodo.15768958Anahtar Kelimeler:
Kurmancan Datka, Kırgız Kimliği, Kırgız SinemasıÖzet
İnsanoğlu, doğduğu andan itibaren içinde bulunduğu toplumun kültürel öğeleriyle karşılaşmaktadır. Bu öğeler, bireyin çevresiyle kurduğu ilişkiler, gözlemleri ve deneyimleri yoluyla zamanla içselleştirilmektedir. Böylece kişi, bu süreç içerisinde ait olduğu toplumun toplumsal değerlerinin bir parçası hâline gelmektedir. Kültür, durağan ve değişmez bir yapıdan ziyade, sürekli olarak dönüşüm geçiren, canlı ve dinamik bir yapı sergilemektedir. Bu yönüyle kültür, her dönemde toplumsal, siyasal ve ekonomik değişimlere bağlı olarak yeniden şekillenebilmektedir. Kültürel değerlerin kuşaktan kuşağa aktarımı ise çoğunlukla semboller, anlatılar, ritüeller ve sanat aracılığıyla gerçekleşmektedir. Bu aktarım sürecinde özellikle sinema, güçlü bir anlatı ve ifade biçimi olarak önemli bir rol üstlenmektedir. Sinema, sahip olduğu görsel ve işitsel anlatım gücüyle toplumsal normları, değerleri ve kültürel öğeleri geniş kitlelere ulaştırarak kültürel aktarım sürecinde etkili bir işlev görmektedir. Aynı zamanda toplumların belleğini canlı tutmakta ve ulusal kimlik bilincini pekiştirmektedir. Kırgız sinemasında ise özellikle bağımsızlık sonrası dönemde, ulusal değerlerin, tarihsel anlatıların ve kültürel kimliğin sinema aracılığıyla yeniden inşa edilmesi dikkat çekmektedir. Bu çalışmada, 2014 yapımı Kurmanjan Datka filminin Kırgız kültürünü ve tarihini nasıl temsil ettiği ve bu temsiliyetin tarihsel gerçeklikle ilişkisi incelenmektedir. Film, Kırgız halkının kahramanlık öykülerini ve kültürel değerlerini işlerken, tarihî gerçekliğe de sadık kalarak ulusal kimliğin sinemasal bir yansımasını sunma açısından büyük bir öneme sahip bulunmaktadır. Araştırma, Kurmanjan Datka filminin tarihî ve kültürel gerçekliği nasıl yansıttığını ve Kırgız kimliği açısından hangi önemli anlatıları sunduğunu ortaya koymaktadır. Filmdeki kültürel ögeler ve tarihsel temsiliyet de ayrıntılı bir şekilde incelenmektedir.
Referanslar
Abıtov, B. (2000). Oş: faktı, sobitiya i liçnosti. Ош.
Alımbayev, C. (2021, Ekim 7-8). Kurmancan Datka ve dönemi [Sözlü sunum]. Uluslararası Kurmancan Datka ve Kadın Kahraman Sempozyumu, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye. https://tda.ege.edu.tr/a-6153/kurmancan_datka_ve_kadin_kahraman_sempozyumu_programi.html.
Altun, K. (1995). Manas Destanı. Manas Destanı’nın 1000. yıl paneli. Türk Dünyası Araştırmaları Merkezi Yayınları.
Aytaç, A. (2024). Tölögön Kasımbekov’un ‘Baskın’ romanında tarih bilinci. Erzurum Teknik Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 19, 116-124.
Aytbayev, M. T. (1962). Sotsiyalno-ekonomiçeskiye otnoşeniya v Kirgizskom aile v XIX i naçale XX vekov. Frunze.
Bayrak İşcanoğlu, İ. (2022). Kırgız halk kültüründe saç ve saçla ilgili uygulamalar, inanışlar. Kültür Araştırmaları Dergisi, 15, 288-299. https://doi.org/10.46250/kulturder.1199391
Belek, K. (2015). Eskî Türkler’de at ve at kültürü (Dünden bugüne Kırgız kültürel hayatı örneği). Gazi Türkiyat, 16, 111-128.
Bolat, N., Yılmaz, R. ve Sirer, E. (2023). ‘Hatun’un yolculuğu. Gümüşhane Üniversitesi İletişim Fakültesi Elektronik Dergisi, 11(2), 1344-1367. https://doi.org/10.19145/e-gifder.1283957
Buyar, C. (2024). Efsaneleşen bir kadın kahraman olarak Kurmancan Datka ve Kırgız ulusal kimliğinin inşasındaki yeri. Ulakbilge, 92(2), 120-133. https://doi.org/10.7816/ulakbilge-12-92-03
Ceylan, N. (2021, Ekim 7-8). 19. yüzyılın iki kahraman kadını Kurmancan Datka ve Nene Hatun [Sözlü sunum]. Uluslararası Kurmancan Datka ve Kadın Kahraman Sempozyumu, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye. https://tda.ege.edu.tr/a-6153/kurmancan_datka_ve_kadin_kahraman_sempozyumu_programi.html
Çeltikçi, O. ve Kayhan, S. (2016). Türkiye ve Kırgızistan coğrafyasında halk inanç ve uygulamalarının karşılaştırılması. Vakanüvis, 1(2), 62-84.
Dağdeviren, H. C. (2021, Ekim 7-8). Kadınların tarihinde “kahraman” algısı ve Kırgızların kadın kahramanı Kurmancan Datka [Sözlü sunum]. Uluslararası Kurmancan Datka ve Kadın Kahraman Sempozyumu, Ege Üniversitesi, İzmir, Türkiye. https://tda.ege.edu.tr/a-6153/kurmancan_datka_ve_kadin_kahraman_sempozyumu_programi.html.
Dalgın, N. (2005). Kadın ve erkeğin şahitliği ile ilgili naslardaki düzenlemelerin İslam hukukuna yansımaları üzerine değerlendirme. Dinbilimleri Akademik Araştırma Dergisi, 5(4), 7-38.
Dıykanbay, M. (2021). Kırgız kadınlarda saç, başlık ve statü. Millî Folklor: International and Quarterly Journal of Folklore, (132).
Edgar-Hunt, R., Marland, J., ve Rawle, S. (2012). Film dili. (S. Aytaş, Çev.). Literatür.
Esen, H. (2013). Zina. Türkiye Diyanet Vakfı İslam Ansiklopedisi, 44, 440-444. TDV.
Gökçe, O. (2019). Klasik ve nitel içerik analizi: Felsefe, yöntem ve uygulama. Çizgi.
İğde, T. A. (2020). Türkistan’ın efsanevi kadın kahramanı: Kurmancan Datka. Ülkü Ocakları Aylık Eğitim ve Kültür Dergisi, 27(202), 40-54. https://www.ulkuocaklari.org.tr
Kafesoğlu, İ. (1997). Türk millî kültürü. Ötüken.
Kalaycı, F. (2021). 19. yy’da Türkistan’da yükselen kadın milli kahraman “Kurmancan Datka”. Genç Kalemler: Tarih, Düşünce ve Kültür Dergisi, 7(8), 160-165.
Kartarı, A. (2013). Kültürlerarası iletişim. A. Kartarı (Ed.), Anadolu Üniversitesi Yayınları.
Kayalı, D. Ş. (2013). Kadın bedeni ve özgürleşme. İlya.
Keserci, R. (2020). Türkistan tarihine damga vuran bir kadın lider: Kurmancan Datka (1811-1907). Turkuaz Uluslararası Türk Dünyası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 1(1), 43-62.
Koca, E. ve Koca, A. (2024). Göstergebilimsel eleştiri kuramları bağlamında “Kurmancan Datka (Dağların Kraliçesi)” filminin çözümlemesi ve anlamlandırma. The Journal of International Civilization Studies, 9(2).
Küçük, M. A. (2018). İslâm öncesinden sonrasına Türk geleneğinde bir yaşam stili: “Okçuluk”. International Journal of Cultural and Social Studies, 4(1), 178-191. https://www.intjcss.com
Narinova, V. ve Camankulova, R. (2024). Orta Asya sinemasında güçlü kadın kimliği: Kurmancan Datka ve Tomiris filmleri örneği. The Journal of International Civilization Studies, 9(2).
Nergiz, C. (2022). A legendary political female leader in the history of Turkistan: Kurmancan Datka. Uluslararası Akademik Çalışmalar Dergisi, 2(1), 10-19. http://dx.doi.org/10.29228/jacademia.66038
Neuman, W. (2014). Toplumsal araştırma yöntemleri 2: Nitel ve nicel yaklaşımlar. (S. Özge, Çev.). Yayın Odası.
Ömürzakova, T. (2002). Kurmancan Datka, door insan. İşmerdüülük Bişkek.
Özbek, M. (2000). Dünden bugüne insan. İmge.
Roberts, C. W. (Ed.). (1997). Text analysis for the social sciences. Lawrence Erlbaum Associates Publishers.
Selçuk, A. (2005). Kültürlerarası iletişim açısından gündelik iletişim davranışları. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, (13), 1-17.
Soylu, R. (2017). Sanatta ve kültürde öpme ritüelinin göstergebilim açısından incelenmesi. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 16(60), 271.
Tölömüsova, G. (2015). Бум Кыргызского кино перерос в эпоху развития [The boom of Kyrgyz cinema has transcended into the era of development]. Kyrtag. https://kyrtag.kg/ru/interview/gulbara-tolomushova-kinoved-bum-kyrgyzskogo-kino-pereros-v-epokhu-razvitiya-
Türk, M. S. (2024, Ocak 3). Türk dünyasında sinema yazı dizisi-2: Kırgızistan sineması. ICT tarihinde Media. https://ictmedia.com.tr/yazar/icerik/933 adresinden edinilmiştir.
Ünal, A. (2017). Kırgız ailesinin yapısal analizi. C. Buyar (Ed.), Kırgızistan: Tarih, toplum, ekonomi, siyaset içinde (ss. 113-156). BYR Publishing House.
Yetimova, S. ve İsakov, A. (2024). An analysis of the Kurmanjan Datka movie in the context of historical and ideological film criticism. Cinema Studies, 6(2). https://doi.org/10.46539/gmd.v6i2.434.
Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2016). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Seçkin.
Yuvaçev, İ. P. (1907). Курманжан-датка, черная киргизская царица Алая [Kurmancan Datka, Kara Kırgız Kraliçesi Alaya]. Istoricheskiy Izvestnik.
İndir
Yayınlanmış
Nasıl Atıf Yapılır
Sayı
Bölüm
Lisans
Telif Hakkı (c) 2025 BURANA - Türkoloji Araştırmaları Dergisi
Bu çalışma Creative Commons Attribution 4.0 International License ile lisanslanmıştır.
